Wees heel voorzichtig met beleggen met geleend geld
Pensioenfondsen moeten heel voorzichtig en omzichtig omgaan met het loslaten van de leenrestrictie voor jongere deelnemers. Die boodschap bracht Pieter Westland, hoofd van het team Investment Strategy van Blue Sky Group, op 21 april in Pensioen Pro Live, gewijd aan beleggen in (de aanloop naar) het nieuwe pensioenstelsel.
‘Over het nieuwe pensioencontract stellen deskundigen dat je voor de jongere deelnemer voor 150% in zakelijke waarden zou gaan moeten beleggen, omdat zo’n cohort een heel lange beleggingshorizon heeft. Maar binnen een jong cohort heb je ook deelnemers die bijvoorbeeld wisselen van baan en daardoor uit het pensioenfonds gaan. En er zijn helaas ook mensen die jong overlijden. Die hebben dus helemaal niet die lange horizon. Als je dan net een periode hebt gehad waarin 150 procent van het ingelegde vermogen van de jonge deelnemer is belegd in aandelen en de aandelenmarkt heeft een flinke correctie, dan kan dat op individueel niveau heel grote consequenties hebben. Voor een belegger klinkt het theoretisch heel erg mooi, maar mijn oproep is om dit soort scenario’s als pensioenfondsbestuur te doorleven vanuit deelnemersperspectief.’ Het is dus goed om de risicohouding niet alleen als rekenkundige exercitie te zien, maar je ook als bestuurder af te vragen wat het in de praktijk voor mensen kan betekenen.
Risicohouding deelnemer uitgangspunt voor beleid
De toenemende aandacht voor de risicohouding van deelnemers is volgens Westland een opvallende verandering die het nieuwe pensioenstelsel brengt. ‘De verplichting om de risicohouding onder deelnemers periodiek uit te vragen wordt een nieuw extra uitgangspunt voor het beleggingsbeleid van een pensioenfonds.' Dat komt naast wat pensioenfondsbesturen nu al doen, beleid maken op basis van de doelstelling met scenarioprojecties, waarin eigen stochastische en deterministische economische scenario’s zitten.
Hij verwacht dat besturen veel meer tijd moeten en zullen besteden aan de risicohouding van deelnemers. ‘Het is een vakgebied in ontwikkeling. Welke vragen gaan we stellen, is het een goede manier om te meten, is het betrouwbaar wat eruit komt? Dus wat doe je er vervolgens mee, hoe interpreteer je het, neem je het over? Het zijn interessante discussies die we met elkaar gaan hebben de komende tijd. Het hangt er sterk vanaf hoe je de vraag stelt, welke context je biedt, en hoeveel informatie degenen hebben die antwoord geven.’
Koppeling deelnemer en beleid
Het is volgens Westland zaak om bij de uitvraag aan de deelnemers elementen mee te nemen die belangrijk zijn voor het maken van beleid. ‘Bijvoorbeeld de vraag: hoeveel variabiliteit in je pensioen zou je aanvaardbaar vinden? Dan kun je dat gebruiken bij het construeren van de beleggingsmix. Dus de vragen moeten goed aansluiten bij de belevingswereld van deelnemers maar ook bij de input die je nodig hebt als pensioenfondsbestuur. Dan kan het goed werken. Dat betekent wel een heel gedegen voorbereiding: een duidelijke aansluiting tussen de vragen die je stelt, wat je er uiteindelijk mee gaat doen, en hoe je dat later in de communicatie met de deelnemer gaat verwerken. Het is een keten waarin alles aan elkaar verbonden is. Het is een kans voor beleggers om nog beter aan te sluiten bij de behoeften van de deelnemers. Ik denk dat de belegger voor het pensioenfondsbestuur heel mooie oplossingen kan aandragen, zoals verschillende soorten lifecycles.’
Of dat dan ook leidt tot een ander beleggingsbeleid voor het totale pensioenfonds, hangt heel erg af van de situatie. ‘Er komt meer ruimte voor illiquide beleggingen, of aanpassing van de rente-afdekking, maar de vraag is dan wel of je als pensioenfonds die ruimte wilt gebruiken. Of dat past bij de risicohouding van de deelnemers en de visie van het bestuur. Dat gaan we de komende tijd zien.’ Op dit moment is Blue Sky Group al intensief in gesprek met klanten over de keuzes die straks voorliggen. ‘We adviseren onze klanten om vroegtijdig te beginnen, samen met cao-partijen en uitvoerder. In elk geval met de beeldvorming: wat is er van belang? Houd in de gaten wat eraan komt. Zodat je in ieder geval no-regret besluiten kunt nemen.’
Kiezen of default in de verbeterde premieregeling
Het nieuwe stelsel biedt in de verbeterde premieregeling meer mogelijkheden om keuzes te bieden. ‘Dus je kunt bijvoorbeeld een mix met een heel groen profiel aanbieden, met andere doelen dan alleen financieel rendement voor de deelnemer zelf. Of een keuze tussen meer en minder risicovolle mixen. Beperk het aantal varianten, want dan kan de deelnemer niet meer kiezen.’ Westland tempert de verwachtingen over hoeveel er van de keuzemogelijkheden gebruik gemaakt zal worden. ‘Sommige deelnemers zullen blij zijn dat ze keuzes kunnen maken. En anderen zullen liever de default volgen. Wij zien bij bestaande netto regelingen dat zo’n 75% kiest voor de default optie. Je kunt je dus als pensioenfondsbestuur afvragen of het het waard is om tijd en budget te besteden aan het maken van een groot aantal opties. Terwijl de deelnemers daar eigenlijk geen behoefte aan hebben. Maar dat weet je pas achteraf als je het gedrag van de deelnemers ziet.’ Dus ook hiervoor geldt dat je als pensioenfondsbestuur goed moet inschatten wat de behoefte van de deelnemers is om daar bij aan te sluiten.