Het pensioenakkoord vereist snelheid én zorgvuldigheid: festina lente

‘In onze veelvuldige contacten met fondsbesturen is het natuurlijk hét onderwerp van gesprek: het vernieuwde pensioenstelsel, als uitwerking van het pensioenakkoord. En vooral: hoe fondsen bestuurlijk en inhoudelijk het beste die weg kunnen afleggen, en hoe we ze daarbij optimaal kunnen ondersteunen. Dat lijkt in menig opzicht op een expeditie naar een hoge bergtop, die bovendien nog voor een flink deel in nevelen is gehuld. Welke keuzes kun je al maken? Hoe neem je de deelnemers en de gepensioneerden mee naar boven? En ook: hoe vind je de balans tussen zorgvuldigheid en snelheid?

Startvraag: wil je naar boven?

In het dal bedenken de fondsen samen met sociale partners, deelnemers en gepensioneerden en andere stakeholders of ze überhaupt wel naar boven willen. En als dat zo is, dan is het zaak om te zorgen voor een optimale voorbereiding en een helder plan. Fondsen moeten zichzelf de vraag stellen hoe ze zich willen positioneren in het nieuwe stelsel, zodat ze relevant blijven, na deze transitie én bij de veranderingen die na dit traject weer gaan komen.

Dan volgt de verkenning van de omgeving op de berg, in een iteratief proces: bij elke stap blijkt wat de beste volgende stap is. Soms moet je dan ook weer even een stukje terug, want er zijn veel keuzes te maken.

En uiteindelijk volgt dan de slotklim naar de top, de uiteindelijke en definitieve besluitvorming. Wordt het de flexibele of de solidaire premieregeling? En ga je wel of niet invaren? 
Wij zien drie opdrachten voor pensioenfondsen, en die staan ook centraal in de ondersteuning die we bieden.
 

1. Ken je omgeving

De eerste opdracht: ken je omgeving. We merken in de praktijk hoe belangrijk het is om heldere afspraken te maken met sociale partners. Neem hierbij ook de inbreng van de gepensioneerden zeer serieus. Het invaren, de risicohouding, de solidariteitsreserve: het zijn allemaal onderwerpen die de hoogte en stabiliteit van de uitkeringen beïnvloeden, en ze zijn dus zeer relevant voor gepensioneerden.

Kennen van de omgeving betekent dat je weet wie wanneer aan zet is, en waar je elkaar nodig hebt. Zo kan een fondsbestuur de regie houden op het tempo van de transitie. Het is zaak om daarbij ook proactief aandacht te hebben voor het interne en externe toezicht. Het verantwoordingsorgaan, de Raad van Toezicht, de accountant en de actuaris, en natuurlijk ook DNB en AFM.
 

2: Baan je pad

De tweede opdracht is: baan je pad. Want er zijn nog geen gebaande paden en ‘one size fits all’ bestaat niet, gelukkig maar. Het is voor fondsen wezenlijk om tijdig te bepalen waar ze heen willen, wat hun uitgangspunten en randvoorwaarden zijn en welke vorm van beleggen bij hun fonds past. Zorg dat je weet wat deelnemers en gepensioneerden willen, hoe je de keuzebegeleiding wilt organiseren en hoe je deelnemers wilt voorbereiden en meenemen in de verandering. De komende transitie is voor een fonds bij uitstek een gelegenheid om het pensioenbewustzijn en de pensioenbetrokkenheid bij deelnemers te verhogen. Zodat die grip houden op hun financiële toekomst.
 

3: Struikel niet

En de derde opdracht: struikel niet. We zien hoe belangrijk het is om optimaal geïnformeerd te zijn en elkaar op de hoogte te blijven houden. De wetgeving is nog mistig, er kan onderweg nog veel veranderen. Maar de einddatum is vooralsnog glashard. Dus de druk zal toenemen. Soms kan iets een eenvoudig eindpunt lijken, dan lijkt de mist even op te trekken, maar we weten allemaal: the devil is in the details, die laatste klim naar boven is vaak de lastigste. Schuif de lastige onderwerpen dus niet voor je uit, daar krijg je later spijt van. Onder druk wordt alles vloeibaar, maar vaak ook complex. En die complexiteit vertroebelt je mooie, net gecreëerde, uitzicht weer. Kom vroegtijdig tot besluitvorming- en dan niet alleen op hoofdlijnen, maar juist ook op detailniveau.

Het huis op orde

De tijd die er nu nog is biedt fondsen bovendien een niet te missen kans om waar nodig het huis op orde te brengen, om heikele dossiers op te ruimen, om te zorgen voor evenwicht en eenvoud. Om te bepalen wat voor soort bestuur er bij de toekomstige situatie past. En ook om de basis te leggen voor trefzekere, zo persoonlijk mogelijke communicatie. Dat is naar onze overtuiging één van de grote uitdagingen van de transitie. Het is niet voldoende om een paard naar het water te brengen, je moet ook zorgen dat het gaat drinken.

Op weg naar de volgende top

Dan sta je uiteindelijk met z’n allen bovenop de berg, zonder iemand achter te laten, met vertrouwen, met helder weer en een dito uitzicht, optimaal gepositioneerd voor de jaren die daarna komen. We zijn nu op weg naar top nummer één, maar er volgen er ongetwijfeld meer. Een pensioenfonds wordt meer en meer een aanbieder van een financieel product, in plaats van een hoeder van de oude dag. Bij Blue Sky Group zijn we ervan overtuigd dat het stelsel in de toekomst nog flexibeler en individueler wordt. Daarom kijken we vooruit, naar mogelijke volgende toppen. En we richten nieuwe pensioenregelingen in onze systemen en organisatie zo in, dat we klaar zijn voor de toekomst, ook ná de huidige transitie.

Haast je langzaam

Ik begrijp de neiging om in het dal te wachten tot alle mist is opgetrokken. De onzekerheid is nog groot en zorgvuldigheid is een groot goed. Maar fondsen lopen dan het risico dat ze onnodig lang blijven hangen in de verkenningsfase. Terwijl je, net als met de beklimming van de berg, boven moet zijn voor het te donker is. Het moet goed én het moet snel: grote stappen zetten zonder iets over te slaan, om te voorkomen dat er later een ongemakkelijk tekort aan tijd en capaciteit ontstaat. En je een risicovolle sprint moet gaan trekken in het steilste gedeelte van de beklimming.

Die balans tussen tempo en zorgvuldigheid staat daarom centraal in onze ondersteuning, altijd passend bij een fonds. Met inzet van onze kennis, onze ervaring en onze infrastructuur houden we de vaart erin, helpen we fondsen zaken aan te pakken en te regelen zodra dat kan, dankzij een gedegen voorbereiding. Zo geven we handen en voeten aan het adagium: ‘festina lente’, haast je langzaam.