'We versnellen het transitieproces door de toekomst nu al concreet in beeld te brengen’

Wat is de grootste uitdaging van het complexe transitieproces?

“De pensioenfondsen en sociale partners moeten schaken op meerdere borden tegelijk. Dat gaat niet alleen over vormgeven en implementeren van een nieuwe pensioenregeling, maar ook over de toekomstige begeleiding van deelnemers bij het maken van keuzes en zorgen dat de publieke opinie over het nieuwe stelsel positief is. De grootste uitdaging die ik zie is het doorpakken en dus het tijdig nemen van besluiten door sociale partners. De besluiten moeten op tijd worden genomen, anders red je het niet. De concept lagere regelgeving heeft heel duidelijk gemaakt hoeveel besluiten sociale partners en daarna fondsbesturen al op korte termijn moeten gaan nemen. Die besluiten kunnen voor pensioenfondsen verstrekkende gevolgen hebben. Het grote risico is dat ze de gevolgen nog niet helemaal kunnen overzien. Dan kan het resultaat zomaar complexer worden in plaats van eenvoudiger. Dat moeten we zien te voorkomen.”

Hoe kun je pensioenfondsen daar nu al bij helpen? 

“Wij zijn vorig jaar gestart met het concreet maken hoe wij de toekomstige pensioenuitvoering voor ons zien en gaan doen. Hierin gaan ongetwijfeld nog dingen wijzigen, maar de huidige plannen geven een hele goede basis. Wij helpen onze klanten door in één keer duidelijk te maken wat de uitvoeringsimpact is van een regeling. Hoe lang duurt de implementatie straks, hoe ingewikkeld wordt het en wat beïnvloedt de kosten van dienstverlening na de transitie? We hebben dit voor het transitieproces en de implementatie nu al helemaal uitgeschreven in een product-dienstencatalogus. Zowel voor pensioenuitvoering als voor vermogensbeheer en de deelnemerscommunicatie. Als laatste stap voegen we daar nog de financiële impact van onze toekomstige dienstverlening aan toe. Dit geeft onze klanten het concrete inzicht in de keuzes die ze moeten maken en wat de gevolgen daarvan zijn. Zo helpen we ze het transitieproces daadwerkelijk te versnellen.”

Daarvoor lijkt voldoende tijd, met de einddatum van de implementatie op 1 januari 2027.

“Dat is een harde deadline waar we in de komende jaren samen naartoe moeten werken. Voor een goede implementatie is de capaciteit echter schaars en die zal in de komende jaren nog schaarser worden. De risico’s van onvoldoende tijd en onvoldoende capaciteit versterken elkaar, bij sociale partners, bij besturen en bij Blue Sky Group. Daarom willen wij als uitvoeringsorganisatie de transitiedruk zoveel mogelijk spreiden. Een marathon win je niet met korte sprintjes maar met een gecontroleerd en gelijkmatig tempo. Het is gevaarlijk om alles op het laatste moment aan te laten komen en te hopen dat onder druk alles vloeibaar wordt. Het risico is reëel dat je dan besluiten neemt waarvan je de gevolgen niet overziet of die tot onnodig veel complexiteit leiden. Daarom moet je bijtijds overgaan tot besluitvorming.”

Hoe ziet het toekomstig ideaalplaatje eruit?    

“Dat is wat mij betreft een eenvoudige pensioenregeling zonder veel uitzonderingen. Dit in combinatie met een uitvoeringsstraat waarin pensioenadministratie, klantbediening en vermogensbeheer volledig zijn geautomatiseerd en naadloos op elkaar aansluiten. Zo kunnen we als sector pensioenregelingen uitvoeren tegen lagere kosten met een hoge kwaliteit. De praktijk leert dat het vaak ingewikkeld is om op een eenvoudig eindpunt uit te komen. Schrijven van een korte brief kost meer tijd dan schrijven van een lange brief. Zo zien we de transitie ook. Besturen, sociale partners en uitvoerders hebben elkaar nodig om op tijd te komen tot een goede, evenwichtige maar eenvoudige pensioenregeling.”

Welke rol is hierin weggelegd voor jullie?

“Onze rol is om de wensen van sociale partners en besturen steeds te spiegelen op uitvoerbaarheid en uitlegbaarheid. Wij zoeken hierin actief de dialoog op met onze klanten, individueel en collectief, en met de sociale partners. Ik verwacht in de toekomst minder verschillen tussen pensioenregelingen dan nu. De kosten voor uitvoering kunnen dan in combinatie met automatisering omlaag. De keuze voor de mate van complexiteit speelt een grote rol. Wat je moet vermijden is cumulatieve complexiteit. Als je complexiteit op complexiteit gaat stapelen om veel van het huidige te behouden, wordt de uiteindelijke regeling minimaal net zo ingewikkeld als in het huidige stelsel. Door de wensen te spiegelen zorgen we ervoor dat de betrokkenen een bewuste complexiteitskeuze kunnen maken die aansluit bij evenwichtigheid en uitvoeringstechniek.”

De transitie heeft ook grote gevolgen voor de deelnemers.  

“De overgang is voor de deelnemers enorm, van een relatief zekere pensioenuitkering naar een onzekere pensioentoekomst. Kapitaal wordt leidend en de uitkering wordt onzeker. De deelnemer gaat echt het financiële risico van de nieuwe regeling dragen. Bovendien moet de deelnemer meer keuzes gaan maken. Dat leidt tot de enorme uitdaging voor de sector om deelnemers te activeren om zelf de regie te nemen. De transitie is voor de sector relatief kort maar hevig. Voor de deelnemers is de verandering veel langduriger en impactvoller. De verzorgingsgedachte gaat het onderspit delven ten opzichte van individuele verantwoordelijkheid. Dit betekent ook wat voor de uitlegbaarheid van de nieuwe pensioenregelingen. Om deelnemers te activeren moeten we de pensioenregelingen zo gaan uitleggen dat deelnemers de regie kúnnen pakken. Dat stelt hoge eisen aan ons op het gebied van deelnemerscommunicatie. Wij maken onze visie en de toekomstige dienstverlening op dit punt nu al concreet voor onze opdrachtgevers, zodat zij op tijd klaar zijn om deelnemers in het nieuwe stelstel goed te gaan helpen.”

Betekent dat heel veel meer werk voor fondsen en daarmee voor Blue Sky Group?

“Niet noodzakelijkerwijs. Een eenvoudige, goed uitvoerbare regeling is de basis voor excellente klantbediening. Van oudsher ging alle aandacht naar de inhoud van de pensioenregeling met als norm 70% van het laatste loon en volledige indexatie. Omdat dit niet meer houdbaar was kwamen er steeds meer diverse, creatieve en complexe oplossingen. In het nieuwe stelsel wordt de inhoud van de regeling minder onderscheidend en wordt uitvoerbaarheid een hygiënefactor. De echte transitie is een verschuiving van de ‘achterkant’ naar de ‘voorkant’. Doordat we deelnemers nog veel meer gaan helpen met het maken van keuzes en ze gaan begeleiden bij de verschillende life events. En wel op een persoonlijke en tegelijk efficiënte manier. Dat is complexer en duurder. Als je de pensioenregeling zelf dan straks weer net zo complex maakt als nu, wordt het nieuwe stelsel eenvoudigweg te ingewikkeld en te duur. Maar als we uitkomen op eenvoudigere pensioenregelingen dan nu, dan bewegen we van een complexe regeling met eenvoudige dienstverlening naar een eenvoudige regeling met complexe dienstverlening.”